شکل گیری سیستم مستقل بانکی گرجستان از سال 1991 آغاز شده است. گرجستان دارای دو سیستم بانکی است. بانک ملی (National Bank Of Georgia) که مسئولیت هدایت سیاستهای پولی و مقررات بانکی کشور را بر عهده دارد و بانک های تجاری  که بر اساس نیاز بازار سرمایه شکل گرفته اند.

سیستم بانکی گرجستان در آغاز دهه 1990 میلادی در محیط سنگین بحرانهای سیاسی و اقتصادی توسعه یافته است. در سالهای اولیه استقلال ارتباطات سنتی اقتصادی از هم گسیخته و حجم تولید داخلی به طرز چش مگیری کاهش یافته بود و ناپایداری سیاسی و مالی، کشور را به سمت بحرانهای شدید مالی هدایت میکرد. در آن زمان، بانک ملی گرجستان سیاست آزاد پولی را اعمال کرد که در نتیجه آن بانکهای تجاری به سرعت رشد یافتند. لذا در ابتدای سال 1994 تنها پنج بانک دولتی تجاری در گرجستان فعالیت داشتند در حالی که تعداد بانکهای خصوصی تجاری به 224 عدد می رسید.

با توجه به شرایط موجود، اصلاحات در سیستم بانکی بسیارضروری به نظر می رسید. دخالت غیر مستقیم جهت حذف اقدامات نادرست با اصلاح روند صدور مجوز و نظارت بر فعالیت بانکهای تجاری آغاز و از سال 1995 سیاست نظارت بانک ملی بر پایه اصول نظارتی موثر بازل  (Basel ) در 25 اصل به اجرا درآمد و سیستم رتبه بندی کمل (CAMEL ) اجرا شد.

اجرای سیاستهای نظارتی سخت و الزام به رعایت استانداردها از سوی بانکها، شناسایی بانکهای ضعیف و لغو مجوز آنها را آسان کرد. ثبات سیستم بانکی با اعلام حداقل سرمایه لازم که از سال 1995 مرحله به مرحله به اجرا در آمد و در حال افزایش بود با 50 هزار دلار آغاز و در سال 2000 به 5/ 2 میلیون دلار برای بانکهای تجاری رسید. اقدامات فوق الذکر موجب شد تا فعالیت 130 بانک تجاری ضعیف در سال 1995 تعطیل گردد. در جریان این روند بانکهای تجاری دولتی نیز خصوصی شدند. در سال 1996 دومین مرحله بازسازی سیستم بانکی گرجستان به اجرا گذاشته شد که به نام برنامه گواهی بانکی معروف شد. در این دوره از سال 1996 الی 1997 همزمان با افزایش حداقل سرمایه لازم، بانکهای تجاری موظف به دریافت گواهی از بانک ملی بودند که با اجرای این برنامه 51 بانک ضعیف نیز از سیستم بانکی گرجستان خارج شدند.

از سال 1997 عل یرغم کاهش قابل توجه در تعداد بانکهای تجاری، شاخصهای مالی نظیر حجم دارایی یا سرمایه کل بانکها و ذخیره سپرده به صورت سالیانه افزایش یافته است. لذا بر اساس برنامه های انجام گرفته از 224 بانک که در اوایل دهه 90 در گرجستان فعالیت میک‌ردند در حال حاضر تنها 25 بانک فعال وجود دارد که دو بانک از این بانکها شاخه ای از بانکهای خارجی می باشند ( www.nationalbank.ge ).

اگرچه در حال حاضر 25 بانک تجاری در گرجستان فعالیت دارند، اما 81 درصد دارایی های سیستم، 87 درصد تعهدات مالی و 86 درصد پس اندازها در هفت بانک متمرکز می باشد، لذا شاخص های رشد مالی در بخش بانکی نیز منتج از فعالیت این هفت بانک است.

اعمال حداقل سرمایه لازم و توسعه بانکهای مهم بخش خصوصی به طور قابل توجهی توزیع نیروها در بخش بانکی را تغییر داده است. بخصوص در آغاز سال 1996 بیش از 50 درصد دارایی بانکها و بیشتر از 90 درصد پس اندازها در بانکهای تجاری دولتی متمرکز بود. در حالی که در حال حاضر سهم آنها از دارایی و پس اندازها 30 درصد می باشد که نشان از رشد بانکهای تجاری خصوصی در کشور دارد. دارایی ها و تعهدات سیستم بانکی گرجستان هنوز بیشتر به ارز خارجی است. مخصوصاً 80 الی 85 درصد تعهدات و 60 الی 65 درصد دارایی ها به صورت ارز خارجی است. این حقیقت نشان از ضعف پس انداز به لاری پول ملی گرجستان می باشد. هنوز مشکلات فراوانی فراروی سیستم بانکی گرجستان وجود دارد و یکی از اولویتهای بانک ملی حل همین مشکلات است.

سطح پایین سرمایه، اعتماد کم افکار عمومی به سیستم بانکی کشور، اقتصاد عظیم درسایه مشکلی که اغلب کشورهای مشترک المنافع در سیستم بانکی خود با آن روبه رو می باشند( جهت گیری سرمایه ها را به سمت کانالهای بانکی با مشکل مواجه می سازد.

عدم وجود مکانیزم بانکی جهت نقل و انتقال پول و ارز از این کشور به ایران و بالعکس از عمده ترین مشکلات تجارت ایران با کشورهای تازه استقلال یافته از جمله گرجستان بوده است. بدیهی است ایجاد دفتر نمایندگی و یا شعبه ای از یکی از بانکهای تجاری کشورمان در تفلیس از ابتدا در دستورکار بوده است.

در حال حاضر مبادله پولی بین دو کشور از طریق غیر مستقیم و کشور ثالث با حواله از طریق سیستم ارزی بانک توسعه صادرات ایران انجام می گیرد.(2007 )

تجار ایرانی با مراجعه به یک بانک گرجی با حواله ارز به بانکهای ایرانی از طریق یک بانک واسطه خارجی ارز حاصل از صادرات را به کشورمان ارسال می نمایند. از ایران نیز از طریق یک بانک خارجی به عنوان بانک واسطه جهت انجام حواله ارز به بانکهای گرجی عملیات انتقال و حواله ارز انجام میگیرد که هم موجب طولانی شدن عملیات و هم باعث افزایش هزینه های انتقال ارز میگردد. کما اینکه حواله غیر مستقیم از طریق کشور ثالث خود به خود ضریب اطمینان انتقال دهندگان ارز را کاهش میدهد.

اقدامات لازم برای ایجاد روابط بانکی بین یکی از بانکهای ایرانی و گرجی از ابتدای استقلال این کشور در دستور کار بوده است اما به طور اخص در سالهای 1376 و 1377 مکاتباتی در خصوص تاسیس شعبه ای از بانک تجارت و ملت انجام شد. همچنین در سفر معاون وزیر امورخارجه گرجستان به ایران و در ملاقات وی با معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی در سال 1378 در مورد رابطه کارگزاری مابین بانک توسعه صادرات ایران و یونایتد بانک گرجستان مذاکراتی انجام شد و متعاقب آن مکاتباتی در این خصوص مبادله گردید. در سال 1379 بانک ملی برای تأسیس شعبه ای فرعی در تفلیس بررسی هایی انجام داد. مذاکره با مسئولین وزارت دارایی، رئیس بانک ملی مرکزی و همچنین روسای چند بانک خصوصی و فعال این کشور به منظور ارزیابی امکان تاسیس شعبه ای از بانک ملی ایران در تفلیس به عمل آمد. اما هیأت مدیره بانک ملی مرکزی کشورمان با بررسی موضوع، تأسیس شعبه ای از این بانک در گرجستان را دارای صرفه اقتصادی ندانستند.

در سفر خردادماه سال 1381 وزیر وقت بازرگانی کشورمان به گرجستان، قول افتتاح شعبه بانک توسعه صادرات ایران داده شد. همچنین در جریان برگزاری کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و گرجستان در هفته اول اردیبهشت 1384 که در شهر تفلیس، رئیس بانک توسعه صادرات ایران نیز در قالب هیات همراه جناب آقای دکتر عارف به تفلیس سفر نموده و علاوه بردیدار با مسئولین بانک ملی این کشور با روسای سه بانک مهم این کشور از جمله پروکریدت بانک 1، تی بی سی بانک 2 و اینوست بانک 3 ملاقات و در خصوص مسائل بانکی از جمله تأمین مالی برخی پروژه ها و همچنین اعطای اعتبار خرید به برخی از شرکتهای فعال ایرانی و گرجی برای واردات از ایران و همچنین ایجاد روابط بانکی با برخی از این بانکها از جمله T.B.C مذاکراتی صورت گرفت و طرف ایرانی علاقمندی خود را برای ایجاد روابط کارگزاری با این بانک اعلام نمود.

همزمان با برگزاری همایش فرصتهای تجاری و سرمایه گذاری ایران و گرجستان در آبان ماه 1385 در شهر تفلیس و توجه مسئولین سازمان توسعه تجارت ایران مبنی بر ضرورت حضور بانکهای ایرانی در این کشور به عنوان عاملی در تسهیل و توسعه تجارت نیز طرح و طرف ایرانی آمادگی خود را به همکاری بانکی با بانکهای گرجی اعلام نمود. با این وجود مذاکرات و اقدامات برای افتتاح شعبه ای از بانکهای ایرانی در تفلیس به نتیجه نرسیده و بازرگانان ارز حاصل از صادرات را از طریق بانک ثالث اروپایی به ایران منتقل میکنند.


این مطلب از سایت دیسکاور برترین مشاور سرمایه گذاری در گرجستان نقل شده است.


بانک در گرجستان  | بانک ایرانی در گرجستان